Chi q’ij, le uwachulew kpolajisax rumal kq’ax pa uwi’ 100 toneladas ulew chi’l taq tz’aqatil le unimal pacha’ taq uwach seneyeb’. Junam ruk’ ra’lal e 14 taq ti’x.
Jumul pa jun junab’, jun ch’utiral q’ij junam ruk’ le unimal jun b’inib’al ch’ich’ kupaq’ij rib’ ruk’ le ukaqikaj ulew rech le uwachulew chi’l kk’atik pacha’ jun nimalaj setesik q’aq’ are taq mojo’qa kopan pa le uwachulew.
Chi 2.000 junab’, jun chikajil ab’aj je unimal pacha’ jun raxkaj Mataq’tami’ kupaq’ij rib’ ruk’ le uwachulew. Jumul kxajtaj pa k’i millones junab’ , chi jun nimalaj jastaq kojuriqo le kub’an k’ax chech le kik’aslemal le e winaq.
Man kaxe'j ta awib', tzukum k'i ub'antajik taq jastaq are chi man kariqitaj ta le Uwachulew rumal we uk'axk'olil rech uwakaj. Jun chech we jastaq are uchikixik ruk' q'aq' on upaqchixik ruk' jun xik'ich'ich' are chi kaelesax b'i pa le ub'e'al.
Xa k'ut are chi kakowinb'ex uchajixik le Uwachulew, nab'e rajawaxik kariqitaj ronojel taq we ab'aj le kub'an k'ax. Le q'inom keta'mab'al rech ronojel le Uwachulew nim ti kichak kib'anom chech uriqik. Chech we chanim riqitajnaq 15.000 "Jastaq naqaj chech we Uwachulew", xa k'ut k'i karaj na.
Le jastaq k'o chi unaqaj le Uwachulew, on NEO tz'ib' pa inglés, are taq ab'aj on tzaqch'umil le nadan k'o si le usutinem chech le qech oj, are wa' kub'ij chi went kupaq'ij rib' ruk' we Uwachulew.
Kaqachomaj chi jun 90% rech le unimal NEO xriqitajik (are' e 9 chech le 10 taq asteroides). Xa k'u 1 chech 10 NEO retal le unimal riqom xuquje' 99 chech 100 chi kech taq le asteroides sib'alaj e nitz'a'q maja' keriqitajik.
Le eta'matalik chi apachike chech le 15.000 NEO kariqom kupaq'ij rib' ruk' le uwachulew pa le 40 junab' aq'anoq sib'alaj nitz'. Xa k'u, sib'alaj rajawaxik ka'ilik chech uk'amb'ejaxik chi man kuk'ex ta ub'e.
Chech ub'anik rajawaxik taq ilb'al uwakaj pacha' qatob'anel LCO, kakib'an taq q'atunem pa tukelam chi ronojel chaq'ab', chech rilik chi at, in xuquje' ronojel le uwachulew man kakiriq ta k'ax rumal wa'.
Cool Fact
¡Jujun taq asteroides sib'alaj e nima'q chi k'o ik' chi upam chi kijujunal!
Share:
